موتور خودرو یکی از مهم‌ترین قطعات خودرو است که سلامت و عمر طولانی آن به عوامل زیادی بستگی دارد. یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث خرابی زودرس موتور می‌شود، سایش موتور و فرسایش قطعات داخلی موتور است. اما چه چیزی باعث سایش موتور می‌شود؟ و چطور می‌توان با انتخاب صحیح روغن موتور از این مشکل جلوگیری کرد؟ در این مقاله از سیدار قصد داریم تا به جواب این سوالات بپردازیم.
سایش موتور چیست؟
سایش موتور به معنای کاهش تدریجی قطعات فلزی به دلیل تماس و اصطکاک مکرر با هم است. در داخل موتور خودرو، هزاران قطعه کوچک و بزرگ به طور مداوم با هم در تماس هستند و حرکت می‌کنند. این قطعات شامل پیستون‌ها، رینگ‌ها، میل لنگ، سوپاپ‌ها و بلبرینگ‌ها می‌شود. وقتی این قطعات بدون محافظت مناسب با هم ساییده شوند، سطح آنها کم‌کم تخریب شده و این باعث کاهش کارایی و در نهایت سایش موتور می‌گردد.
چرا سایش موتور اتفاق می‌افتد؟
دلایل مختلفی وجود دارد این اتفاق ایجاد شود، برخی از مهم‌ترین دلایل آن شامل:
- اصطکاک بین قطعات فلزی: در زمان کارکرد موتور، قطعات زیادی با هم اصطکاک دارند. بدون روانکاری مناسب، این اصطکاک باعث خوردگی و آسیب می‌شود.
- گرما و دمای بالا: موتور خودرو در دماهای بسیار بالا کار می‌کند. گرمای زیاد باعث می‌شود قطعات منبسط شوند و تماس بیشتری با هم داشته باشند.
- آلودگی و ذرات خارجی: گرد و غبار، ذرات فلزی ریز و کثیفی‌ها وارد موتور می‌شوند و باعث خراشیدگی سطوح می‌گردند.
- عدم روانکاری مناسب: اگر روغن موتور نتواند خوب کار کند یا به اندازه کافی داخل موتور نباشد، قطعات فلزی مستقیم با هم تماس پیدا می‌کنند.
نقش حیاتی روغن موتور در جلوگیری از سایش موتور
انتخاب صحیح روغن موتور می‌تواند به شکل چشمگیری از سایش موتور جلوگیری کرده و عمر مفید خودرو را افزایش دهد.»
روغن موتور همانند یک کاپوت محافظ عمل می‌کند که بین قطعات فلزی موتور قرار می‌گیرد و از تماس مستقیم آنها جلوگیری می‌کند. روغن موتور علاوه بر کاهش اصطکاک و سایش موتور، کارهای مهم دیگری نیز انجام می‌دهد:
1. روانکاری
روغن موتور با ایجاد یک لایه نازک و لغزنده بین قطعات فلزی متحرک داخل موتور، مانع از تماس مستقیم آنها می‌شود. این لایه روغنی باعث کاهش اصطکاک بین قطعات می‌گردد و از سایش و آسیب دیدگی سطوح فلزی جلوگیری می‌کند. بدون این لایه محافظ، اصطکاک شدید بین فلزات باعث خراشیدگی و خراب شدن سریع موتور می‌شود.
2. خنک‌کنندگی
در زمان کار موتور، قطعات فلزی به شدت گرم می‌شوند و این گرما می‌تواند باعث انبساط بیش از حد و افزایش تماس قطعات با هم شود که در نتیجه سایش را افزایش می‌دهد. روغن موتور با جذب گرما از قطعات و انتقال آن به سیستم خنک‌کننده، دمای موتور را کنترل کرده و از گرم شدن بیش از حد جلوگیری می‌کند. این خنک‌کنندگی باعث می‌شود قطعات در شرایط مناسب کار کنند و کمتر آسیب ببینند.
3. پاک‌کنندگی
روغن موتور وظیفه دارد ذرات ریز خاک، ذرات فلزی سایش یافته و سایر آلودگی‌ها را در خود معلق نگه دارد و آنها را از سطح قطعات دور کند. این کار باعث می‌شود این ذرات نتوانند به عنوان سمباده عمل کرده و باعث خراشیدگی سطوح حساس موتور شوند. در نهایت فیلتر روغن این ذرات را از سیستم خارج می‌کند و موتور تمیز و سالم می‌ماند.
4. محافظت در برابر خوردگی
در موتور خودرو، بخار آب و گازهای اسیدی تولید شده باعث خورندگی و زنگ‌زدگی قطعات فلزی می‌شوند. روغن موتور افزودنی‌های خاصی دارد که این مواد را خنثی کرده و مانع تشکیل زنگ و خوردگی می‌شود. این محافظت شیمیایی باعث می‌شود قطعات موتور دوام بیشتری داشته باشند و فرسودگی ناشی از خوردگی کاهش یابد.
چرا انتخاب روغن موتور مناسب به این میزان مهم است؟
روغن موتور انواع مختلفی دارد که هر کدام برای شرایط خاصی طراحی شده‌اند. اگر روغن موتور نامناسب انتخاب کنید، عملکرد آن کاهش پیدا می‌کند و باعث افزایش سایش و خرابی موتور می‌شود چند نکته مهم درباره انتخاب روغن موتور:
- ویسکوزیته (غلظت روغن): روغن‌های موتور بر اساس درجه غلظت در دماهای مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند (به عنوان مثال 5W-30، 10W-40). اگر روغن خیلی رقیق باشد، نمی‌تواند لایه محافظ خوبی بسازد و اگر خیلی غلیظ باشد، نمی‌تواند به خوبی در قطعات نفوذ کند. انتخاب ویسکوزیته مناسب برای موتور خودرو بسیار حیاتی است تا از سایش در امان باشد.
- استانداردهای کیفیت: روغن موتور باید دارای استانداردهای بین‌المللی مانند API (انجمن نفت آمریکا) یا ACEA (انجمن تولیدکنندگان خودرو اروپا) باشد. این استانداردها تضمین می‌کنند روغن ترکیبات و افزودنی‌های لازم برای محافظت از موتور را دارد.
- روغن معدنی، نیمه سنتتیک یا سنتتیک: روغن‌های معدنی از نفت خام استخراج می‌شوند و معمولا ارزان‌تر هستند اما عمر کمتری دارند. روغن‌های سنتتیک عملکرد بهتری در دماهای بالا دارند و بهتر از موتور محافظت می‌کنند. انتخاب نوع روغن به نوع موتور و شرایط رانندگی بستگی دارد.
نکات مهم برای مراقبت از موتور و جلوگیری از سایش موتور
برای اینکه از موتور در برابر سایش محافظت کنید، باید برخی نکات مهم را در نظر داشته باشید. این نکات ساده جلوی بسیاری از خطرات و هزینه‌ها را می‌گیرد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
تعویض منظم روغن موتور
تعویض منظم روغن موتور یکی از ساده‌ترین و موثرترین راه‌ها برای حفظ سلامت موتور است. با گذشت زمان، روغن خاصیت روانکاری خود را از دست می‌دهد و ذرات آلوده و ضایعات داخل آن جمع می‌شوند که می‌توانند به موتور آسیب برسانند. روغن کهنه و کثیف نمی‌تواند لایه محافظ مناسبی ایجاد کند و در نتیجه اصطکاک و سایش افزایش می‌یابد. پیروی از برنامه تعویض روغن طبق توصیه کارخانه و استفاده از روغن با کیفیت، باعث حفظ کارایی و طول عمر موتور می‌شود و هزینه‌های تعمیرات سنگین را کاهش می‌دهد.
استفاده از فیلتر روغن مناسب
فیلتر روغن وظیفه جذب و حذف ذرات ریز و آلاینده‌های معلق در روغن را دارد که اگر وارد موتور شوند باعث خراشیدگی و سایش قطعات می‌شوند. استفاده از فیلتر روغن با کیفیت و تعویض به موقع آن اهمیت زیادی دارد زیرا فیلتر کثیف نمی‌تواند به خوبی کار کند و ذرات را به درستی جذب نخواهد کرد. فیلتر روغن مناسب باعث می‌شود روغن تمیز و بدون آلاینده به موتور برسد و از فرسودگی زودرس قطعات و سایش موتور جلوگیری شود.
اجتناب از رانندگی در شرایط سخت بدون مراقبت
رانندگی در شرایط سخت مانند ترافیک سنگین، جاده‌های پرگرد و غبار یا آب و هوای بسیار گرم یا سرد، فشار زیادی به موتور وارد می‌کند. در این شرایط، روغن موتور سریع‌تر فرسوده می‌شود و عملکرد روانکاری کاهش می‌یابد. برای محافظت از موتور در این شرایط، باید روغن مناسب با استانداردهای بالا و ویسکوزیته مناسب انتخاب کرد و تعویض روغن را زودتر انجام داد. همچنین رعایت نکات مراقبتی مانند استراحت دادن موتور و کنترل منظم سطح روغن، از آسیب به موتور جلوگیری می‌کند.
بررسی مرتب سطح روغن
کنترل منظم سطح روغن موتور یکی از ساده‌ترین کارهایی است که راننده می‌تواند برای حفظ سلامت موتور انجام دهد. کمبود روغن باعث می‌شود قطعات فلزی بدون لایه محافظ روانکار با هم تماس پیدا کنند و سایش موتور ایجاد شود. همچنین سطح زیاد روغن نیز می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. با بررسی منظم و افزودن روغن در صورت نیاز، مطمئن می‌شویم که موتور همیشه به اندازه کافی روغن دارد و قطعات به خوبی محافظت می‌شوند که این موضوع عمر موتور را افزایش داده و هزینه‌های تعمیرات را کاهش می‌دهد.
سخن آخر
سایش موتور یکی از اصلی‌ترین دلایل خرابی و کاهش عمر خودرو است که ناشی از اصطکاک و تماس قطعات فلزی در داخل موتور است. روغن موتور، نقش کلیدی و حیاتی در محافظت از موتور در برابر سایش دارد. انتخاب روغن موتور مناسب، با کیفیت و تعویض به موقع آن می‌تواند جلوی فرسودگی زودرس موتور را بگیرد و باعث افزایش طول عمر و کارایی خودرو شود. پس بار دیگر که قصد دارید روغن موتور بخرید یا تعویض کنید، به یاد داشته باشید که انتخاب صحیح روغن موتور به معنای سرمایه‌گذاری روی سلامت و عمر طولانی موتور خودرو شماست. برای خرید و انتخاب باکیفیت‌ترین روغن موتورها می‌توانید به بخش روغن موتور مراجعه کنید.